De Wandelende Tak
VPRO Radio 4

het volgende radioprogramma voor De Wandelende Tak waaraan Phons Bakx zijn medewerking verleent wordt nader bekend gemaakt---------------


Phons Bakx werkt mee aan radioprogramma's van De Wandelende Tak,
een VPRO-radioprogramma over etnomusicologie van Walter Slosse op Radio 4.
De Wandelende Tak is te beluisteren op elke maandagvond van 19.00 -20.00 uur.

overzicht van gemaakte
radioprogramma's

foto: programmamaken
De Wandelende Tak

briefwisseling met Antropodium
over gemaakte radio-programma's

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

De Mondharp
6 oktober 1986

Snorrebotten
25 december 1986

Merg en Been
22 mei 1987

Mamuthònes
22 maart 1990

Dag van de Mondharp
30 april 1992

Schots-Zeeuws Festival
25 september 2000

De Launeddas
29 okt. 2001

Armonias e Boghes
28 januari 2002

Mythe & Muziek in Niugini
1 april 2002

Zingende Bekkens in Bretagne
23 september 2002

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 



Phons Bakx en Walter Slosse in
De Wandelende Tak van 1 april 2002
(foto: M.C. Ten Bosch)

 

 

 

 

 




De Mondharp

Uitgezonden op 6 oktober 1986, 20.02 - 21.30 u., VPRO's Wandelende Tak.

Phons Bakx maakte een lange muziekbrief over de mondharp, overal ter wereld aanwezig in de volksmuziek.

 

 

 

 

 

 


Snorrebotten

Uitgezonden op 25 december 1986, 20.02 - 20.30 u.,Wandelende Tak, VPRO

Verslag van een snorrebotten-concert in de Vleeshal van Middelburg, georganiseerd door Phons Bakx. Het snorrebot of het Zoemend Hout is een instrument uit het Stenen Tijdperk dat vooral een rituele functie had.





 


Merg en Been

Uitgezonden op 22 mei 1987, 20.02 - 20.47 uur - VPRO's Wandelende Tak.

Phons Bakx en Joop Plukkel flitsten het publiek terug in de tijd. Een kennismaking met de instrumenten van de Vroege Mens in Lokaal 01 in Breda.

 

 

 





 


Mamuthònes

Uitgezonden op 22 maart 1990, 20.02 - 21.00 uur. VPRO's Wandelende Tak

Mamuthònes is de naam van een oud herdersritueel in het binnenland van Sardinië. Gemaskerde herders, gekleed in dierenhuiden, laten de veebellen klinken. Phons Bakx onderzocht deze veebellen-traditie (die gelijksoortig ook in Zwitserland bestaat) schreef er een kort essay over en bootste het ritueel na in de straten van Middelburg.

 

 





 

Vooraankondiging Mondharpdag (radio)

Uitgezonden op 23 april 1992, 20.02 - 20.17 uur, VPRO Radio 4, De Wandelende Tak vanuit Studio Amstel in Amsterdam.

Kort interview met Phons Bakx, en verdere muzikale medewerking van John Wright, Bernard Vanderheijden & Ivo Lemahieu.

 

Vooraankondiging Mondharpdag (TV)

Uitgezonden op 26 april 1992, VPRO-TV: 'Reiziger in Muziek' (duur: 18 min.)

Interview met Phons Bakx, en een duet op de mondharp door de grootmeesters John Wright en Tran Quang Hai uit Parijs.

 

 

 



 


Dag van de Mondharp

Uitgezonden op 30 april 1992, 16.00 - 0.00 uur, VPRO's Wandelende Tak

Acht uur non-stop een van de oudste instrumenten van de wereld: de Mondharp. Een onvolprezen muziekinstrument, herinneringen oproepend aan hippietijd en kampvuren, en terug te vinden in alle tijden en culturen. Een universeel instrument, waarvan de ongekende muzikale diversiteit te horen was in een acht uur lange wereldreis van de Schotse Hooglanden naar Mongolië, van Rajasthan en Bali naar Oostenrijk en Italië, waar de scacciapensieri de gedachten verdrijft. Ook een reis in de tijd: dit instrument van narren en bedelaars uit de Middeleeuwen, werd ook door concertvirtuozen bespeeld in de negentiende eeuw. Tijdens deze reis hoorden we verhalen over dansende heksen, en over jongens die hun kans op een liefdesavontuur verhoogd zagen door de het spel op de mondharp. Deze mondharpdag werd voorbereid en samengesteld door Phons Bakx, auteur van een boek over de historie van de mondharp: De Gedachtenverdrijver.

De Mondharpdag van uur tot uur:

16.00 -17.00 uur: Reis rond de Wereld
Algemeen overzicht van wat er op deze dag zoal te horen is geweest, afgewisseld met enkele curiositeiten op mondharpgebied.

17.00 - 18.00 uur: De Mondharp in Oostenrijk
Over de klassieke werken die in de achttiende eeuw voor mondharp werden geschreven, aangevuld met interviews van hedendaagse musicologen en uitvoerders uit Bayern en Tirol.

18.00 - 19.00 uur: Middeleeuwen en Archeologie
De mondharp in de middeleeuwen en als hedendaagse archeologische vondst. Muziekopnamen van middeleeuwse werken met daarin het gebruik van de mondharp.

19.00 - 20.00 uur: Mondharpsmeden in Europa
Vogelvlucht over de traditionele mondharpsmederijen van Noorwegen, Engeland en Oostenrijk. Kleinschalige mondharpprodukties op andere Europese locaties.

20.00 -21.00 uur: Geesten en Dieren
Natuurgodsdienstig instrument in genezerspraktijken van animistische en sjamanistische culturen. Onder meer aandacht voor het aanroepen van direngeesten van vogels, beren en insecten. Ook aandacht voor de Paddedans van Bali.

21.00 - 22.00 uur: Europese Mondharpfolklore
Mondharpmuziek uit Schotland, Enegland, Frankrijk, Zwiteserland, Hongarije, Roemenië en Macedonië.

22.00 - 23.00 uur: Mondharpconcert Amsterdam
Impressies van het concert voor de mondharp dat op 24 april 1992 in het Soeterijntheater van het Tropeninstituut te Amsterdam gehouden werd. Met grootmeester John Wright (Engeland), Tran Quang Hai (Vietnam) en het Belgische duo Bernard Vanderheijden en Ivo Lemahieu

23.00 - 0.00 uur: Het Nederlands Enthousiasme
Ensembles, kwintetten, kwartetten, trio's, duo's en soli rond de mondharp in Nederland. Met o.m. Karel Korfker, Ger en Niek Groothedde, Per van Eeden, Elly & Rikkert, Middelburgs Mondharp Ensemble, Middelburgs MondharpTrio, Anny Keene en Phons Bakx zelf.

 

 







Schots-Zeeuws Festival

Uitgezonden op 25 september 2000, 18.30- 19.30 uur - De Wandelende Tak

De Zeeuwse stad Veere was in vroegere eeuwen de stapelhaven van de Schotse handel in de Nederlanden. Er ontwikkelde zich zelfs een kleine

radio-interview met Peter Blom,
stadsarchivaris van Veere

Schotse enclave-cultuur.
Stichting Veere-Schotland organiseerde op 15, 16 en 17 september 2000 een cultuurmanifestatie waarin tal van historische betrekkingen voor het voetlicht werden gebracht.

Phons Bakx en Bart Voogd maakten een geluidsverslag over de diversiteit ervan, die zich tussen muziek en verhalen bewoog. Verder aandacht voor Robert Burns (Addressing to the Haggis) en de zestiende-eeuwse heksenvervolgingen, zowel in Lothian als in Veere.

deze aflevering kan worden beluisterd via
Internet op de website van VPRO's Wandelende Tak

 

 

 

 

 

 


 


De Rauwe Lyriek van de Launeddas

Uitgezonden op 29 okt. 2001, 19.00 - 20.00 uur, De Wandelende Tak, VPRO Radio 4

Op Sardinië klonk reeds vóór de Oudheid de launeddas, een drie-voudige rietfluit die alleen op dit eiland voorkomt. Vaak dreigde een volkomen teloorgang voor het instrument, maar enkele virtuozen wisten op tijd de opslaande rieten zingende te houden, zij het door middel van onderlinge intriges, listen en magie. Antropologisch kunstenaar Phons Bakx bracht verslag uit naar aanleiding van het boek De Launeddas dat hij in 1995 schreef.

 

 

 

 

 

 



 


Armonias e Boghes

Uitgezonden op 28 januari 2002, VPRO's Wandelende Tak

Ofwel harmonieën en stemmen uit Sardinië. Een concert dat op 13 oktober 2001 door de vereniging Muska Maghedda in het Bethaniënklooster te Amsterdam werd georganiseerd. Eerst traden Alberto Cabiddu, Giuseppe Orrú en Sandro Fresi voor het voetlicht met een keur aan oudheidkundige muziekinstrumenten uit het Middellandse Zeegebied, gevolgd door het vierstemmige Sardische a tenore-mannenkoor Su Cuncordu Iscanesu uit het stadje Monteferru. Opnamen gerealiseerd door Bart Voogd in samenwerking met Phons Bakx.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Mythe en Muziek in Papua Niugini

Radio 4: uitzending van maandag 1 april 2002

Opnamen gemaakt door prof. emer. Robert MacLennan tijdens zijn jarenlange verblijf tussen de vele stammen in Papua Niugini. Een selectie liederen met wereldlijke, sacraal-ancestrale en erotische inhoud, gezongen door mannen en vrouwen van de Abelam-bevolking in het Maprik-district van East-Sepik. Voorafgegaan door opnamen van de Iatmul-, de Oksapmin- en de Wam-stammen eveneens uit Sepik.
Tevens aandacht voor klankregistraties van Charles Duvelle in Niugini van de Huli-stammen in de Southern Highlands.
Antropologie en etnomusicologie in klein bestek samengebracht, besproken en vertaald door kunstenaar Phons Bakx.

t o e l i c h t i n g

Vanuit de besloten wereld der etnomusicologie in dit programma aandacht voor de rauwe schoonheid van Papua-gezangen van o.m. de Abelam-stammen uit het stroomgebied van de Sepik in het Maprik-gebied in Papua Niugini. Dit gebied aan de noordkust van het eiland was ooit een kolonie van Duitsland, maar kwam na de Eerste Wereldoorlog onder protectie van Engeland en Australië. In 1975 werd Niugini zo goed als onafhankelijk.

Het programma biedt een selectie van rituele Abelam-gezangen die zowat altijd in relatie staan met de teelt van yam-wortels. De Abelam-mannen worden gezien als de meest vooraanstaande yam-telers van geheel Nieuw Guinea. Het schreeuwerige gezang van mannengroepen begeleid door trommels gaat soms de gehele nacht door, zeker als de tijd van inwijdingsriten voor de jongemannen is aangebroken. De manifestaties vinden altijd plaats in de buurt van de ceremoniële plek bij de haus tamberan, het imponerende huis met een ongekend hoog puntdak waarin de nggwalndu, de belangrijkste geesten van de leefgemeenschap wonen. Voorts klinkt er het geluid van de stoet die heilige voorwerpen van de ene naar de andere plek verplaatst. Maar altijd is er die schreeuwerige zang afgewisseld met trommels. Ook horen we in deze opnamereeks de fijnere geluidjes van vaat- of bolfluitjes die in groepjes worden gespeeld.

"haus tamberan", geestenhuis van de Abelam, Niugini
(foto: Karl Lehmann, 1993)

Om enigszins de monotonie van de ceremoniële inwijdingen bij de Abelam te doorbreken, waarbij we voor de radio in het geheel niets te zien krijgen van de prachtig beschilderde mannengezichten of de grote kleurrijke hoofdtooien, kiezen wij er ook voor om andersoortige klankopnamen uit de gevulde reistas van Robert MacLennan aan bod te laten komen. Zo is daar de vermaarde binatang-opname van Papua-man Mahisu - (van de Wam-stam) die een kleine levende sago-kever aan een palmbladnerf heeft geprikt, en vervolgens uit de gekwelde zoemtoon van het diertje vóór zijn geopende mondholte boventoonmuziek creëert (foto hieronder).

 
(foto: Robert MacLennan, 1963)

Dan nog klinken er holle-boommuziek van de Iatmul en een unieke solo van Menabepf op een houten ratelmondharp van 40 cm lengte. Hij is stamlid van de Oksapmin.

Niet afkomstig uit de collectie van Robert MacLennan, maar van de Franse geluidsjager Charles Duvelle, horen we opnamen van de Yugu-Huli uit Hedemari in de Southern Highlands van Niugini. Van hen kunnen we mondboog, fluit, falsetto-zang horen en tot besluit van dit radioprogramma ook hun parmantige boodschapkreten galmend door het gebergte.

Zie meer over Papua Niugini op:

VPRO's Wandelende Tak, aflevering 13 ►

Een tip: Wie weten wil over hoe het leven ongeveer staat in Papua Niugini, kan daarmee kennismaken via Jasja Rogier Arian, die het volgende boekje schreef:

Papoea Nieuw Guinea: bedreigd paradijs

U kunt het boekje bestellen door zelf met de auteur contact te leggen.
per e-mail: jasja.arian@skynet.be
of per gewone post:
Herbert Hooverlaan 127, B-1030 - Brussel - België

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Maandag 23 september 2002 - 19.00 - 20.00 uur:

Zingende Bronzen Bekkens
in Gallo-Bretagne

klik aan voor:

informatie

foto's

vooraankondiging VARA TV magazine

Antropodium geeft CD uit over Bretons klankritueel

 

 

 

naar overige onderwerpen op de website Antropodium